SINIYASAT ang mga proseso at aberyang naganap sa nagdaang Online Special Elections sa ika-11 sesyon ng Legislative Assembly (LA), Abril 29. Nakatuon ang pag-usisa ng LA sa pagtataguyod ng katapatan at seguridad ng mga prosesong pang-elektoral na nakasaad sa Omnibus Election Code ng University Student Government.
Kabilang sa mga tinalakay sa sesyon ang mga naging paghahanda ng mga organisasyon at partido, pangangampanya ng mga kandidato, proseso ng pagboto, at mga naitalang paglabag sa election code.
Kahandaan ng mga komite
Pinaunlakan ng mga kinatawan ng De La Salle University Commission on Elections (DLSU COMELEC) na sina Vincent Magsalin, COMELEC chairperson, Bianca Dela Cruz, documentations and logistics head, at Joaquin Sosa, COMELEC commissioner, ang mga katanungan ukol sa mga espesipikong proseso na pinangasiwaan ng kanilang organisasyon.
Unang ipinaalam ni Magsalin ang bagong platapormang itinalaga ng COMELEC katuwang ang Lasallian Computer Society (LSCS) upang makaboto ang mga Lasalyano. Gayunpaman, binanggit niyang naging salik din ang pagbabagong ito sa mga naranasang isyung teknikal ng ilang mga botante.
Binago rin ng COMELEC ang proseso ng pamamahagi ng voter credentials nitong huling eleksyon kompara sa mga nagdaang eleksyon na isinagawa online. Isinabay ng COMELEC sa oras ng pagbubukas ng voting website ang naturang distribusyon bilang pagtalima sa nakalaang oras ng pagboto.
Ibinahagi naman ng dalawang politikal na partido ng Pamantasan na Alyansang Tapat sa Lasalista (Tapat) at Santugon sa Tawag ng Panahon (Santugon) na sina Marv Sayson, presidente ng TAPAT, at Mario Resurreccion, secretary general ng Santugon, ang naging karanasan ng kanilang partido, partikular na sa proseso ng pangangampanya.
Nilinaw nina Sayson at Resurreccion ang sistematikong pangangasiwa ng COMELEC sa pag-apruba ng mga campaign at publication material ng kanilang mga partido. Ayon pa kay Magsalin, naitaguyod ng COMELEC ang maayos na pakikipag-ugnayan sa dalawang partido sa pamamagitan ng mga Facebook group na kinabibilangan ng mga kinatawan ng dalawang partido.
Inihayag ng COMELEC at ng dalawang partido ang kawalan ng isyu sa kabuuan ng campaign period. Wika nila, naging sapat ang inilaang oras para sa pangangampanya, sa kabila ng mga pagbabago ng iskedyul dulot ng pagtaas ng kaso ng COVID-19 noon sa bansa.
Paglilinaw sa ilang isyung elektoral
Unang itinaas ni Tracy Perez, FOCUS2020, ang isyu sa pamamahagi ng voter credentials. Bilang tugon, binanggit ni Dela Cruz ang paggamit ng COMELEC ng standard Google email account sa distribusyon ng impormasyong kailangan sa pagboto. “They were sent in a staggered manner, a cap of 2,000 emails [was] sent per day,” pagpapaalam niya.
Samantala, inilahad ni Sen Lecitona, FAST2019, ang kaniyang katanungan ukol sa hakbang na isinagawa ng COMELEC upang matugunan ang isyu ukol sa mga nawawalang voter credentials. Ayon kay Dela Cruz, muli silang nakipag-ugnayan sa LSCS hinggil sa mga alternatibong paraan na maaari nilang isaalang-alang. “We pushed if it would be better to release a [Google Forms] for students with missing credentials,” pagtalakay niya sa pansamantalang solusyon na napagkasunduan ng dalawang organisasyon.
Inilantad din ni Dela Cruz ang isyu sa komunikasyon sa pagitan ng COMELEC at LSCS na naging sanhi ng hindi agarang pagsasaayos sa mga isyung teknikal na naranasan ng ilang mga estudyante sa Laguna campus.
Kaugnay nito, binigyang-pansin ni Aeneas Hernandez, EXCEL2022, ang implikasyon nito sa katiyakan ng mga nakuhang resulta sa nakaraang eleksyon. Dagdag pa rito, hiningi niya ang espesipikong plataporma na ginamit ng COMELEC upang matiyak ang organisadong pamamahagi ng voter credentials.
Kinumpirma ni Dela Cruz ang kawalan ng sistema ng COMELEC upang masubaybayan ang distribusyon ng voter credentials. “[There was] no way for us to check which campus would be prioritized,” pagtatapat ni Dela Cruz. Aniya, naging balakid ito sa pagboto ng mga kolehiyo sa Pamantasan.
Ipinarating din ng Tapat at Santugon ang karanasan nila sa kabila ng mga isyung naitala sa kahabaan ng voting period. Para kina Sayson at Resurreccion, naging angkop ang mga solusyong ipinatupad ng COMELEC sa pamamahagi ng voter credentials. Gayunpaman, nabahala si Sayson sa isyung pang-komunikasyon sa pagitan ng COMELEC at LSCS dahil maaaring ito ang nagdulot sa pagkaantala sa proseso ng pagboto ng ilang estudyante.
Pagpapatibay sa election code at kabuuang ebalwasyon
Nabigyang-pagkakataon din ang COMELEC na ipaliwanag ang mga hakbang na isinaalang-alang nito upang panagutin ang mga paglabag sa Omnibus Election Code. Isiniwalat ni Raphael Hari-Ong, BLAZE2024, ang kaniyang katanungan hinggil sa espesipikong mga hakbang na isinagawa ng komite.
Isinaad ni Magsalin na kabilang sa tungkulin ng COMELEC ang pagtugon sa mga kaso ng voter’s harassment at pagtiyak sa data privacy o seguridad ng impormasyong ibabahagi ng mga botante. Binibigyang-halaga din ng komite ang pagpataw ng paglabag sa mga kandidatong mayroong hindi wasto at kompletong mga rekisito bilang pagtalima sa election code.
Nilayon naman ni Mikee Gadiana, EXCEL2024, na maikompara ng COMELEC ang ginanap na Online Special Elections sa mga nakalipas na online elections upang makapagbigay ng pagtatasa sa kanilang naging pagganap. “Most notably, the sending out of emails and giving out of all voting credentials,” pagtutukoy ni Magsalin sa pangingibabaw ng mga isyung teknikal nitong nagdaang eleksyon.
Binigyang-pansin naman ng dalawang partido ang mababang voter turnout nitong nagdaang eleksyon. Ipinarating nina Sayson at Resurreccion ang kahalagahan ng pagtugon sa mga naitalang isyung pang-teknikal na maaaring naging balakid sa pagboto ng mga estudyante.
Kaugnay nito, ipinaalam ni Magsalin na nagkaroon ng alignment meeting sa pagitan ng COMELEC at LSCS upang isa-isahin ang mga hamon na kinaharap nila sa kahabaan ng eleksyon. Inilahad niya ang ilan sa mga rekomendasyong itinaas ng dalawang komite, kabilang na rito ang pagsasaayos ng listahan ng mga botante batay sa kolehiyo.
Nilalayon ng COMELEC na makapagtaguyod ng organisadong sistema ng komunikasyon sa susunod na mga eleksyon. Bilang tugon sa mga panteknikal na hamon, hinahangad nilang magkaroon ng mga oryentasyon ukol sa mga pagbabagong ilalapat sa voting website.
Paalala para sa pagsusulit
Bilang pagtatapos, ipinaalala ni Francis Loja, chief legislator, sa mga kinatawan ng LA ang nalalapit na Legislator’s examination. Tinukoy rin niya ang dalawang bahagi ng eksaminasyon na binubuo ng written at oral na seksyon. Paalala niya, maaari lamang kumuha ng pagsusulit para sa written na bahagi mula ika-7:00 ng umaga hanggang ika-11:59 ng gabi, habang mula ika-10:00 ng umaga hanggang ika-10:00 ng gabi naman para sa oral na bahagi.
Dagdag pa niya, binubuo ng 20 aytem na multiple choice at bill writing ang unang bahagi, samantalang magkakaroon naman ng limang katanungan para sa oral na bahagi. Wika niya, “The LA written exam will constitute 50% of your final grade while the oral exam will also constitute 50% of your final grade.”
Samantala, ipinagpaliban ang pagtalakay sa mga pagbabagong nakapaloob sa University Student Government Activities Assembly Manual buhat ng kakulangan sa oras. Inaasahang tatalakayin ito sa susunod na sesyon ayon kay Loja.